ALIENOWANIE I URASAWIANIE ROMÓW I MUZUŁMANÓW W PAŃSTWIE NARODOWYM
Okres realizacji: 01.10..2021 – 30.09.2024
Finansowanie: Środki NCN w ramach programu OPUS 19
Koordynator projektu: Michał Buchowski
Wykonawcy: Joanna Urbańska, Hubert Tubacki
Opis projektu:
Ostatnimi laty w Europie obserwujemy wzrost nastrojów wrogich wobec mniejszości. Prowadzone badania sprawdzają mechanizmy kreowania Innych w dyskursach publicznych w perspektywie historycznej, dyskursywnej i antropologicznej. Główny akcent położony jest na wyobrażenia i praktyki ludzi w ich codziennych sytuacjach, wchodzących w relacje z osobami postrzeganymi przez dominującą grupę jako Inne czy Obce. W ostatnich latach podejścia do wykreowanych Obcych, w szczególności muzułmanów i Romów – zarówno historycznie zasiedziałych, jak i nowoprzybyłych – zradykalizowały się. Mniejszości te są nielicznie, lecz obawy większości wobec nich intensywne, co skłania do interpretacji zjawiska w terminach „strachu przed mniejszościami”, charakterystycznego dla względnie homogenicznych państw narodowych, których mieszkańcy obawiają się utraty tożsamości i bronią wyobrażanej integralności społecznej. Ambicją projektu jest pogłębienie naszej wiedzy na temat tworzenia „wrogów” na przykładzie islamofobii i romofobii wytwarzanych w dyskursach i praktykach urasawiania, etnicyzacji i niepokoju o utratę własnej kultury.
Interpretacja opiera się zbieranych materiałach empirycznych i odwołuje się do ustaleń teoretycznych. Implikuje zbadanie dyskursów medialnych powiązanych z historycznie osadzonymi i powracającymi narracjami o Obcych, które dostarczą wiedzy na temat kształtowania się Innego jako kategorii poznawczej, aksjologicznej i tożsamościowej. Rzuci to światło na proces upolitycznienia zwykłych różnic i manipulacyjnego przekształcania ich w radykalną odmienność. Jednak w codziennych działaniach aktorów społecznych, w spotkaniach z Innymi, ta odmienność jest często pomijana lub wręcz kontestowana. Celem przedsięwzięcia jest zatem także wypracowane nowego sposobu rozumienia zjawisk składających się na syndrom ksenofobii, które uwzględnia relacje hegemonii kulturowej i politycznej dominacji, dalekie jednak od nieprzejednanego oskarżania ludzi o zwykły rasizm, fundamentalizm kulturowy czy populizm.
